Verslag...
Op 8 september presenteerde actie-comité ‘Wij Ouderen Willen’ bij RUW voor zo’n vijftig bezoekers het Manifest: Wij Willen Leven Met Jullie. Genodigde sprekers waren: hoogleraar ‘Active Ageing’ Tinie Kardol, architect Vincent Valentijn van Archi3o en Nel Willekens en Tosca Diters van WOW.
Dit is het verslag van deze avond door Dieuwertje van Schadewijk
_____________________________________________________________
“En dan verdrink je”
‘Moeten we ons schamen voor onze ouderdom?’ Deze vraag dringt zich op tijdens de vertoning van een reeks dia’s die hoogleraar ‘active ageing’ Tinie Kardol van de Vrije Universiteit Brussel op een groot scherm laat zien. De vraag wordt haast terloops gesteld. Maar: is er in Nederland en Noordwest-Europa – en daarbuiten – misschien niet eerder nog sprake van een zekere angst voor iets dat de meesten van ons paradoxaal genoeg toch wel hopen te bereiken: de levensfase die ‘ouderdom’ heet?
In een welvarende samenleving als de onze lijkt dat angstbeeld grote gevolgen te hebben. Die gevolgen worden treffend invoelbaar gemaakt door de initiatiefnemers van het WOW-comité, die deze avond hun manifest ‘Wij willen leven met jullie!’ presenteren. WOW staat voor ‘Wij ouderen willen’, en in die naam weerklinken zowel frustratie als levenslust. Initiatiefnemers Nel Willekens en Tosca Diters zijn samen met Hans van den Berg WOW gestart omdat ze zien dat er in Nederland weinig tot nauwelijks wordt stilgestaan bij hoe de levensfase van veel ouderen eruitziet – en eruit zou kúnnen zien.
Het bestaande beleid is gefragmenteerd, segregeert ouderen op den duur en is op die manier uiteindelijk ziekmakend, stellen Willekens en Diters. Zodra mensen in Nederland met pensioen gaan en ze de arbeidsmarkt verlaten, worden ze afgeserveerd en naar de periferie van de samenleving gedreven. “En dan verdrink je.” Dat is een noodkreet én een breed gedeeld sentiment onder ouderen.
Volgens WOW is een uitweg uit deze malaise bijzonder concreet: gezamenlijke woonvormen uit de grond stampen. Mini-samenlevingen waarin jong en oud door en mét elkaar wonen en leven. Nagenoeg alle deelnemers aan het gesprek, onder wie architect Vincent Valentijn van ARCHI3O, onderschrijven de noodzaak van andere samenlevingsvormen, zij het dat er verschillende opvattingen zijn over hoe we die plannen in godsnaam zo snel mogelijk ten uitvoer kunnen brengen.
Zoals voor alle grote kwesties van deze tijd die onder meer met een algehele verloedering samenhangen, geldt ook hier dat ‘de politiek’ aan zet is. Een nieuwe politieke visie op welke plaats ouderen in onze samenleving innemen is inderdaad noodzakelijk, zoveel is duidelijk.
Maar toch: de angst voor het idee ouder te worden hangt als een spook over de avond. Hoe komt het dat daarover zo weinig gesproken wordt – hier, op tv, in de kranten? Heeft dat in dit geval te maken met de gemiddelde leeftijd van alle aanwezigen op deze avond? Waarom lijken het vooralsnog alleen ouderen zélf te zijn die hun zorgen uitspreken over hoe zij in onze samenleving op een zijspoor worden gezet?
Omdat we bepaalde dingen simpelweg pas zullen begrijpen als we zélf ouder zijn, natuurlijk. En toch is dat vermoedelijk niet het enige dat speelt. Tijdens de nazit deelt iemand een mooie anekdote. Toen zij een bezoek aan India bracht, werd ze jonger ingeschat dan ze op dat moment was. Haar gesprekspartner verontschuldigde zich bijna, want het omgekeerde was wél complimenteus geweest.
In de westerse wereld is zoiets haast ondenkbaar. ‘Ouderdom’ betekent hier zoiets als een cocktail van eenzaamheid, pijn, ongemak, sleur, algehele narigheid. Ouderdom dienen we eigenlijk uit te stellen, en daarbij probeert men dan ook allerlei medisch-wetenschappelijke inzichten aan te grijpen om dat proces zoveel mogelijk te kunnen vertragen. De zogenaamde ‘transhumanisten’ van deze wereld beschouwen ouderdom als een ziekte die genezen kán en zou móeten worden en schuwen het experiment daarbij niet – dat durfkapitalisten uit Silicon Valley maar al te graag financieren.
Wat betekent het om ouder te worden in een wereld waarin zulke ideeën aan kracht winnen? Zouden wij allemaal niet eens bij onszelf te rade moeten gaan hoe we onze eigen onoverkomelijke, naderende ouderdom willen handelen?
“Ik kwam hiernaartoe om een ei te leggen”, vertelt Nel Willekens. “Nu moeten we het uitbroeden.” Als er één klein woordje in deze zin de kern raakt, dan is het ‘we’. Want ouder worden is vooralsnog een realiteit op zich die we niet kunnen ontkennen. Als we het manifest van WOW als het startschot voor een beweging mogen beschouwen, dan zijn we állemaal aan zet.
Op 8 september presenteerde actie-comité ‘Wij Ouderen Willen’ bij RUW voor zo’n vijftig bezoekers het Manifest: Wij Willen Leven Met Jullie. Genodigde sprekers waren: hoogleraar ‘Active Ageing’ Tinie Kardol, architect Vincent Valentijn van Archi3o en Nel Willekens en Tosca Diters van WOW.
Verslag door Dieuwertje van Schadewijk:
“En dan verdrink je”
‘Moeten we ons schamen voor onze ouderdom?’ Deze vraag dringt zich op tijdens de vertoning van een reeks dia’s die hoogleraar ‘active ageing’ Tinie Kardol van de Vrije Universiteit Brussel op een groot scherm laat zien. De vraag wordt haast terloops gesteld. Maar: is er in Nederland en Noordwest-Europa – en daarbuiten – misschien niet eerder nog sprake van een zekere angst voor iets dat de meesten van ons paradoxaal genoeg toch wel hopen te bereiken: de levensfase die ‘ouderdom’ heet?
In een welvarende samenleving als de onze lijkt dat angstbeeld grote gevolgen te hebben. Die gevolgen worden treffend invoelbaar gemaakt door de initiatiefnemers van het WOW-comité, die deze avond hun manifest ‘Wij willen leven met jullie!’ presenteren. WOW staat voor ‘Wij ouderen willen’, en in die naam weerklinken zowel frustratie als levenslust. Initiatiefnemers Nel Willekens en Tosca Diters zijn samen met Hans van den Berg WOW gestart omdat ze zien dat er in Nederland weinig tot nauwelijks wordt stilgestaan bij hoe de levensfase van veel ouderen eruitziet – en eruit zou kúnnen zien.
Het bestaande beleid is gefragmenteerd, segregeert ouderen op den duur en is op die manier uiteindelijk ziekmakend, stellen Willekens en Diters. Zodra mensen in Nederland met pensioen gaan en ze de arbeidsmarkt verlaten, worden ze afgeserveerd en naar de periferie van de samenleving gedreven. “En dan verdrink je.” Dat is een noodkreet én een breed gedeeld sentiment onder ouderen.
Volgens WOW is een uitweg uit deze malaise bijzonder concreet: gezamenlijke woonvormen uit de grond stampen. Mini-samenlevingen waarin jong en oud door en mét elkaar wonen en leven. Nagenoeg alle deelnemers aan het gesprek, onder wie architect Vincent Valentijn van ARCHI3O, onderschrijven de noodzaak van andere samenlevingsvormen, zij het dat er verschillende opvattingen zijn over hoe we die plannen in godsnaam zo snel mogelijk ten uitvoer kunnen brengen.
Zoals voor alle grote kwesties van deze tijd die onder meer met een algehele verloedering samenhangen, geldt ook hier dat ‘de politiek’ aan zet is. Een nieuwe politieke visie op welke plaats ouderen in onze samenleving innemen is inderdaad noodzakelijk, zoveel is duidelijk.
Maar toch: de angst voor het idee ouder te worden hangt als een spook over de avond. Hoe komt het dat daarover zo weinig gesproken wordt – hier, op tv, in de kranten? Heeft dat in dit geval te maken met de gemiddelde leeftijd van alle aanwezigen op deze avond? Waarom lijken het vooralsnog alleen ouderen zélf te zijn die hun zorgen uitspreken over hoe zij in onze samenleving op een zijspoor worden gezet?
Omdat we bepaalde dingen simpelweg pas zullen begrijpen als we zélf ouder zijn, natuurlijk. En toch is dat vermoedelijk niet het enige dat speelt. Tijdens de nazit deelt iemand een mooie anekdote. Toen zij een bezoek aan India bracht, werd ze jonger ingeschat dan ze op dat moment was. Haar gesprekspartner verontschuldigde zich bijna, want het omgekeerde was wél complimenteus geweest.
In de westerse wereld is zoiets haast ondenkbaar. ‘Ouderdom’ betekent hier zoiets als een cocktail van eenzaamheid, pijn, ongemak, sleur, algehele narigheid. Ouderdom dienen we eigenlijk uit te stellen, en daarbij probeert men dan ook allerlei medisch-wetenschappelijke inzichten aan te grijpen om dat proces zoveel mogelijk te kunnen vertragen. De zogenaamde ‘transhumanisten’ van deze wereld beschouwen ouderdom als een ziekte die genezen kán en zou móeten worden en schuwen het experiment daarbij niet – dat durfkapitalisten uit Silicon Valley maar al te graag financieren.
Wat betekent het om ouder te worden in een wereld waarin zulke ideeën aan kracht winnen? Zouden wij allemaal niet eens bij onszelf te rade moeten gaan hoe we onze eigen onoverkomelijke, naderende ouderdom willen handelen?
“Ik kwam hiernaartoe om een ei te leggen”, vertelt Nel Willekens. “Nu moeten we het uitbroeden.” Als er één klein woordje in deze zin de kern raakt, dan is het ‘we’. Want ouder worden is vooralsnog een realiteit op zich die we niet kunnen ontkennen. Als we het manifest van WOW als het startschot voor een beweging mogen beschouwen, dan zijn we állemaal aan zet.
Verslag door Dieuwertje van Schadewijk
